تعریق زیاد (هایپرهیدروزیس)

تعریق زیاد دو نوع دارد: اولیه و ثانویه.

منظور از ثانویه آن است که تعریق در اثر عامل مشخص و شناخته شده دیگری به وجود آمده است. به طور مثال، اگر فردی در اثر تب کردن تعریق کند، این زیاد عرق کردن از نوع ثانویه است. طبیعی است که در این نوع تعریق، وقتی عامل ایجاد کننده آن را برطرف کنیم، تعریق اضافی نیز خودبخود از بین می رود.
اما منظور از تعریق بیش از حد اولیه این است که خود تعریق زیاد، مشکل اصلی است و علت شناخته شده و مشخصی برای آن وجود ندارد. (به مشکلات پزشکی با منشا نامشخص، اصطلاحا ایدیوپاتیک گفته می شود). در این شرایط بدیهی است که به دنبال علت زمینه ای نمی گردیم و مستقیما خود تعریق زیاد را درمان می کنیم.

دانستن تفاوت این دو نوع بیش-تعریقی بسیار مهم است، زیرا زمانی که فردی با تعریق زیاد مواجه می شود اولین سوالاتی که در ابتدا برای او پیش می آید این است که علت تعریق زیاد بدن من چیست؟ برای درمان تعریق زیاد دست و پا باید به چه پزشک متخصصی مراجعه کنم؟ آیا مشکل تعریق من به دلیل پرکاری تیروئید یا سایر مشکلات غدد داخلی بدن است؟

خوشبختانه تشخیص بین تعریق زیاد اولیه و ثانویه بسیار ساده است.

نحوه تشخیص تعریق شدید اولیه و ثانویه

چند معیار مشخص و ساده برای تشخیص انواع اولیه و ثانویه تعریق از هم وجود دارد. این معیارها آنقدر واضح و مشخص هستند که هر فردی می تواند خود به نوع تعریق زیادی که به آن دچار است پی ببرد. به این موارد توجه کنید:

در تعریق بیش از حد اولیه:

1- تنها مناطق محدودی از بدن زیاد عرق می کنند. این مناطق معمولا کف دست ها، کف پا ها، نواحی زیر بغل و در مواردی صورت و پیشانی هستند. به عبارت دیگر، تعریق در سراسر بدن اتفاق نمی افتد. (به دلیل آنکه در این نوع تعریق، تنها قسمت های مشخص و محدودی از بدن درگیر هستند، به تعریق اولیه، کانونی (Focal) هم گفته می شود. در مقابل، به تعریق ثانویه، تعریق سراسری یا عمومی (generalized) نیز گفته می شود). علت اینکه تعریق اولیه در این نواحی رخ می دهد، تراکم بالای غدد تعریق در این مناطق است.

2- تعریق در این نواحی به صورت متقارن و دوطرفه اتفاق می افتد. (یعنی کف هر دو دست، کف هر دو پا و یا هر دو ناحیه زیر بغل درگیر هستند)

3- تعریق در حین خواب اتفاق نمی افتد. به عبارت دیگر زمانی که از خواب بر می خیزید، در لحظه اول، تعریق در این نواحی وجود ندارد.

اینها علائم قطعی ای هستند که بر اولیه بودن تعریق دلالت می کنند. اما در کنار این موارد، دو معیار دیگر نیز وجود دارند که در بسیاری موارد صحت دارند و بنابراین می توانند به صورت کمکی در نظر گرفته شوند:

4- تعریق زیاد اولیه، معمولا از سنین پایین (کودکی یا نوجوانی) شروع می شود. از منظر دیگر می توان گفت تعریقی که حداقل برای 6 ماه ادامه داشته باشد.

5- وراثت (سابقه خانوادگی) می تواند در تعریق بیش از حد اولیه نقش داشته باشد. به عبارتی اگر در اعضای خانواده شما فرد دیگری با همین مشکل وجود دارد، می تواند نشانه دیگری بر اولیه بودن تعریق باشد. هر چند، در بسیاری موارد ممکن است نتوانید فردی را با چنین مشکلی در اعضای خانواده خود پیدا کنید.

بنابراین، حالت مخالف این موارد نشانه ثانویه بودن تعریق است. (در صورتی که تعریق در سراسر بدن وجود داشته باشد، تعریق در حین خواب هم اتفاق بیفتد، شروع آن به صورت ناگهانی و در بسیاری موارد از بزرگسالی باشد، از نوع ثانویه است).

زمانی که نوع تعریق بیش از حد را تشخیص دادیم، نوبت به درمان مناسب آن می رسد.

درمان تعریق زیاد ثانویه

همانطور که گفته شد این نوع تعریق در اثر علت دیگری به وجود آمده است. از مهمترین علت های تعریق ثانویه می توان به پرکاری تیروئید، عفونت، تب، عوارض جانبی برخی داروها و غیره اشاره کرد.
چنانچه علائم تعریق ثانویه را دارید، می بایست برای تشخیص علت آن به پزشک متخصص (معمولا متخصص غدد و داخلی) مراجعه کنید. در اینجا، پزشک علت تعریق را تشخیص داده و به درمان یا کنترل آن می پردازد.
از آنجا که موضوع اصلی این مقاله در مورد تعریق زیاد اولیه است، در ادامه به بررسی بیشتر این نوع تعریق بیش از حد می پردازیم، و در بخش دیگری از این وبسایت به بررسی جامع تر علل و عوامل تعریق بیش از حد ثانویه خواهیم پرداخت.